Hematopoetik kök hücre transplantasyonu uygulanan hastalarda semptomların ve bakım gereksinimlerinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma hematopoetik kök hücre transplantasyonu yapılan hastalarda semptomların ve bakım gereksinimlerinin değerlendirilmesi amacıyla tanımlayıcı nitelikte planlandı. Araştırma İstanbul’da özel bir hastanede taburcu olan 66 hasta üzerinde gerçekleştirildi. Veri toplama araçları olarak Hasta Bilgi Formu ve Memorial Semptom Değerlendirme Ölçeği (MSDÖ) kullanıldı. Verilerin çözümlenmesinde aritmetik ortalama, standart sapma, yüzde gibi betimsel istatistikler ve nonparametrik testler kullanıldı. Örneklemin %62,1‘i erkek, %84,8’i evli ve %43,9’u ilkokul mezunudur. Olguların %84’inin bakımı ile ilgilenen bir birey olduğu belirlendi. Araştırmaya katılan hastaların %36,4'ü Multipl Myelom, %24,2'si Hodgkin Lenfoma, %15,2'si Non-Hodgkin Lenfoma, %12,1'i ise Akut Myeloid Lösemi tanısı ile kök hücre transplantasyonu geçirmiştir. Örneklemin büyük çoğunluğu (%93,9) hastalık, tedavi ve yan etkileri ile ilgili kendisine bilgi verildiğini, tamamına yakını (%98,5) otolog/allogeneik nakil süreci ve sonrası hakkında gereken eğitim ve bilgileri aldığını bildirdi. Hastaların büyük çoğunluğu (%83,3) taburculuk sonrası tekrar hastaneye yatış öyküsü bildirmemektedir. Kemik iliği transplantasyonu uygulandıktan sonra taburculuk sonrası dönemde hastaneye yatan (%16,7) hastaların hastaneye yatma nedenine göre dağılımları incelendiğinde, %3’ünün enfeksiyon, %1,5'inin Graft Versus Host Hastalığı, ateş, ishal, ciltte kanama, morarma ve şişme gibi nedenlerden dolayı yattığı tespit edildi. Çalışma sonuçlarına göre en sık gözlenen üç semptomun halsizlik, besinlerin tadında değişiklik ve mutsuzluk olduğu, en şiddetli ve en rahatsız derecede yaşanan üç semptomun ise seksüel sorunlar, uyumada zorlanma ve nefes darlığı olduğu belirlendi. Bu çalışma bulguları hematopoetik kök hücre transplantasyonu yapılan hastaların taburculuk sonrası dönemde çeşitli semptomlar yaşadıklarına, semptom kontrolü konusunda desteklenmeye ve eğitime gereksinimleri olduğuna dikkat çekmektedir.

The aim of the study was to assess the symptoms and care needs of patients underwent hematopoetic stem cell transplantation. The study adopted a descriptive design. The study sample comprised of 66 patients who were discharged after hematopoetic stem cell transplantation. The study was conducted at a private hospital located in Istanbul. Data were collected using Patient Information Questionnaire and Memorial Symptom Assessment Scale. Data were analyzed using descriptive statistics (mean, standard deviation, median, frequency, percentage) and non-parametric tests. More than half (62.1%) of the sample was male, 84.8% were married and 43.9% were primary school graduates. Patients (84%) stated that there was a family member/someone who was responsible of his/her care. The patients underwent hematopoetic stem cell transplantation due to Multiple Myeloma (36.4%), Hodgkin's Lymphoma (24.2%), Non-Hodgkin Lymphoma (15.2%) and acute myeloid leukemia (12.1%). More than 90 percent (93.9%) stated that they were given sufficient knowledge about disease, treatment and side effects. Nearly all sample (98.5%) reported to received information about Autologous Stem Cell Transplantation or Allogenic stem cell transplantation process and life after transplantation. Most of the patients (83.3%) did not report a hospitalization after discharge after transplantation. Patients who were hospitalized (16.7%) after hematopoetic stem cell transplantation were hospitalized due to infection (3%) and Graft-Versus-Host Disease, high fever, diarrhea, ecchymosis, bruising or swelling (1.5%). The common three symptoms experienced by patients were fatigue, changes or lose taste, unhappiness, the most severe and disturbing symptoms were sexual problems, difficulty in sleeping and dyspnea. Study results revealed that the patients who underwent hematopoetic stem cell transplantation experience severe symptoms after discharge and these patients needed to be supported and educated for the symptom management.