Kanser Hastalarında Kemoterapi İle İlişkili Yorgunluğun Yönetimi ve Fonksiyonel Durumun Geliştirilmesi

Abstract

Kanser günümüzde önemli saglik sorunlardan biri olup dünyada sikligi hizla artis göstermektedir. Dünya çapinda kanser ve tedavisiyle iliskili yükün artmasiyla birlikte, tedavi ile iliskili yan etkilerin en aza indirilmesi, tedaviye uyumun arttirilmasi ve hastalarin yasam kalitesinin yükseltilmesi kanser tedavisi ve bakiminin önemli hedefleri olarak dikkat çekmektedir. Kemoterapi, en çok tercih edilen tedavi seçenegi olmakla birlikte, yorgunluk, anemi, trombositopeni, lökopeni, bulanti-kusma ve oral mukozit gibi yan etkilere yol açmaktadir. Kansere bagli gelisen yorgunlugun kontrol altina alinmamasi durumunda hastalarin fonksiyonel performans düzeyini olumsuz yönde etkilenir. Yorgunlugun kontrolü amaciyla farmakolojik (anemiye yönelik kan transfüzyonu, demir takviyesi) ve farmakolojik olmayan girisimler (aktivite planlamasi, müzik dinleme, hasta-aile egitimi, saglikli beslenme) kullanilir. Yorgunluk semptomunun etkili sekilde kontrol altina alinmasi durumunda fonksiyonel performans durumu desteklenir ve günlük yasam aktiviteleri etkin sekilde sürdürülebilir. Bu derlemede, kanser hastalarinda yorgunlugun kontrol altina alinmasi ve fonksiyonel durumun gelistirilmesi sürecinde uygulanabilecek girisimlerin ele alinmasi amaçlandi.

Cancer is one of the major health problems today, whose incidence is rapidly increasing worldwide. Along with the global burden of cancer and treatment, as the essential goals of the cancer treatments and care have come out as optimizing the adjustment with treatment, the minimizing the side effects associated with cancer treatment and improving patient's quality of life. Despite being the most preferred treatment option, chemotherapy causes side effects such as fatigue, anemia, thrombocytopenia, leucopenia, nausea-vomiting and oral mucositis. In case the cancer induced fatigue is not managed effectively, the patients' functional status deteriorates. Fatigue is treated using pharmacological (blood transfusions for anemia, iron supplementation) or non-pharmacological (activity planning, listening to music, patient-family education, healthy nutrition) interventions. Effective management of the symptom of fatigue improves both the patients' functional performance status and the competence to perform daily living activities. This paper aimed to address the interventions for the management of fatigue and improving functional status in cancer patients.