Sağlıklı yaşlanma bakım modeli geliştirme

Abstract

Bu çalışma sağlıklı yaşlanma bakım modeli geliştirmek amacıyla tanımlayıcı, analitik ve retrospektif olarak planlanmış ve gerçekleştirilmiştir. Araştırma Kastamonu Halk Sağlığı Müdürlüğüne bağlı Aile Sağlığı Merkezleri, Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne bağlı Çankırı İsmail Özdemir Huzurevi ve Karabük Yücel Huzurevinde yapılmış olup, örneklemi 420 yaşlıdan oluşmaktadır. Huzurevinde kalan yaşlılar ile aile sağlığı merkezine başvuran 65 ve üstü yaşlıların sosyo-demografik özellikleri, fiziksel değişken, psikolojik değişken ve sosyo-kültürel değişkene yönelik hazırlanan sorularla bağımlı değişken olan sağlıklı yaşlanma arasındaki ilişki incelendi. Veriler araştırmacı tarafından Yaşlı Tanıtım Formu, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği, (SYBDÖ), Geriatrik Depresyon Ölçeği (GDÖ), Yaşam Doyumu Ölçeği (YDÖ), Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASÖ), Stresle Başa Çıkma Yolları Ölçeği (Ways of Coping Inventory-WCI), Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği (GYA) kullanılarak toplandı. Verilerin değerlendirilmesinde frekans, yüzde ve ortalama değerler ile niteliksel verilerin karşılaştırılmasında Pearson Ki-Kare ve Fisher Exact testi kullanıldı. Univariate analizlerde anlamlı çıkan risk faktörlerini çok değişkenli incelemek için Lojistik regresyon analizi kullanıldı. Lojistik regresyon analizinde Forward LR metodu ile değişkenler seçildi ve ilk kategoriler referans olarak alınarak risk oranları (Odds ratio) hesaplandı. Sonuçta değişkenler tek tek değil, birlikte anlam kazanmaktadır. Bu nedenle depresyon düzeyinin düşük olması, stresle baş etme düzeyinin yüksek olması, arkadaş ziyareti yapma, düzenli yürüyüş yapma, bilimsel, teknik ve kültürel bilgiye zaman zaman ihtiyaç duyma, günün belli saatlerinde uyuma, çalışma durumu, yeterli gelir düzeyine sahip olma, sağlıklı yaşlanmak için yöresel kültüre ait uygulamanın olmaması ve günlük yaşam aktivitelerini yeterli düzeyde yapan yaşlılarda sağlıklı yaşlanma tespit edildi. Elde edilen sonuçlar ve literatür bilgisi ışığında, Model bütüncül yaklaşıma temellendirildi Araştırma sonunda Türk toplumunun kültürel yapısına uygun Sağlıklı Yaşlanma Bakım Modeli geliştirildi.

This study has been carried out to define and develop a healthy model for caring the elderly peopleand it has been analytically as well as retrospectively planned. The research has been performed at Family Health Centres of Kastamonu Directorate of Public Health, Çankırı İsmail Özdemir Nursing Home and KarabükYücel Nursing Home bounded to Provincial Directorate of Family and Social Policies and the sampling has been realised through 420 elderly people. The socio-demographic characteristics of the people who are 65 years old and over residing at the nursing home and having applied to the family health centre have been analysed with questions about physical variants, psychological variants and socio-cultural variants along with the relation with the dependent variant, getting old healthily. The data has been gathered by the researcher through Elderly Identification Form, Healthy Life Style Scale (HLSS), Geriatric Depression Scale (GDS), Life Satisfaction Scale (LSS), Social Support Scale of Multiple Dimensions (SSSMD), Scale for Ways of Coping Inventory (WCI), and Daily Life Activities Scale (DLAS). In the assessment of the data, Pearson Ki-Kare and Fisher Exact tests are used to compare the frequency, percentage and average rates and qualitative data. Logistic regression analysis is used to examine the significant risk factors discovered in the Univariateanalyses. In the logistic regression analysis, variants are chosen with Forward LR method and risk rates (Odds ratio) are calculated referring to the first categories. As a result, the variants are meaningful altogether, not one by one. Accordingly, the elderly people who prove to have an efficient level in the categories of low level of depression, high level of coping with stress, visiting the friends, going for a walk regularly, being sometimes in need of scientific, technical and cultural knowledge, sleeping in certain hours of the day, working, having sufficient amount of income and having insufficient cultural practices carried out for health and daily life activities have been defined to be getting old more healthily. In the light of the gathered results and the literature knowledge, the study is based on Model Holistic Approach. As a result of the study, a Model for Healthy Aging and Care has been developed appropriate for Turkish cultural framework.