Süt çocukluğunda hepatit B aşısı uygulanan çocuklarda serolojik durumun değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada, süt çocukluğu döneminde hepatit B aşısı uygulanmış sağlıklı çocuklarda anti-HBs seropozitifliği ile bu duruma etki eden faktörlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi hastanesinin polikliniğine, Aralık 2005-Ekim 2007 tarihleri arasında başvurmuş, ailelerinden bilgilendirilmiş onam alınmış, anneleri HBsAg taşıyıcısı olmayan, bilinen bağışıklık sistemi sorunu bulunmayan, süt çocukluğu döneminde üç doz kas içi rekombinant hepatit B aşısı uygulanmış 1-5 yaş arası 912 çocuk (393 kız, 519 erkek) araştırma kapsamına alınmıştır. Tüm çocukların cinsiyeti, doğum tarihi, doğum şekli, doğum tartısı, aşılanma yaşı, ailelerinde sigara içen kişi varlığı/sayısı, örneğin alındığı sıradaki boy, tartı, beden kitle indeksi ve fizik muayene bulguları kaydedilmiştir. HBsAg, anti-HBs ve anti- HBc serum düzeyleri ticari mikro-ELISA (Sanofi Diagnostics Pasteur, Sydney) yöntemiyle ölçülerek anti- HBs düzeyi 10 mIU/ml’nin üzerinde olanlar seropozitif olarak kabul edilmiştir. Seronegatif bulunanlara immün bellek yanıtlarını araştırmak için tek doz rekombinant hepatit B aşısı yapılmış ve aşıdan dört hafta sonra ikinci bir kan örneği alınarak antikor düzeyi tekrar değerlendirilmiştir. Çalışmaya dahil edilen çocukların 877 (%96.2)’sinde anti-HBs düzeyi 10 mIU/ml’nin üzerinde saptanmış, hiçbir çocukta anti-HBc ya da HBsAg pozitifliği bulunmamıştır. Çocukların %34.8’i 12-23 ay; %28.7’si 24-36 ay; %36.5‘i ise 37-60 ay arasında olup, büyük yaş grubundakilerde anti-HBs negatif saptanma oranı istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (sırasıyla; %1.4, %3.9, %4.2; p= 0.003). Anti-HBs düzeyi, normal yolla doğan çocukların %2.8’inde, sezaryenle doğanların ise %5.8’inde negatif olarak tespit edilmiş ve aradaki fark istatistiksel açıdan önemli bulunmuştur (p= 0.016). Anti-HBs seropozitifliği ile cinsiyet, annelerin çalışma durumu/eğitim düzeyleri ve ailede sigara içen kişi varlığı arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmamıştır (p> 0.05). Lojistik regresyon analizine göre, aşılanan çocuklarda antikor düzeyini anlamlı olarak etkileyen faktörler; tek başına anne sütüyle beslenme süresi (anti-HBs pozitiflerde 4.77 ± 1.53 ay, negatiflerde 3.69 ± 2.13 ay; p= 0.008), doğum tartısı (anti-HBs pozitiflerde 3328.18 ± 318 g, negatiflerde 3135.27 ± 488 g; p= 0.037) ve gebelik sayısı (anti-HBs negatifliği doğum sayısı < 2 olan annelerin çocuklarında %3.4; ? 3 olan annelerin çocuklarında %8.2; p= 0.037) olarak belirlenmiştir. Anti-HBs değeri ölçülemeyecek düzeyde bulunan 35 (%3.8) çocuğa tek doz rekombinant hepatit B aşısı yapılmış ve aşıdan dört hafta sonra alınan kan örneğinde, seronegatif çocukların hepsinin anti-HBs antikor düzeyi 100 mIU/ml’nin üzerinde bulunmuştur. Bu yanıt aşılı olan tüm çocuklarda immün bellek olduğunu göstermektedir. Araştırmaya katılan, süt çocukluğu döneminde üç doz rekombinant hepatit B aşısı uygulanmış 1-5 yaş arası çocukların hepsinde immünolojik belleğe bağlı olarak koruyuculuğun devam ettiği düşünülmüştür. Sonuç olarak farklı merkezlerde benzer çalışmaların yürütülmesinin yararlı olacağı sonucuna varılmıştır.

The aims of this study were to determine anti-HBs positivity in children who had received three doses of hepatitis B vaccine during infancy and to evaluate the factors that may affect the serological status. Local ethics committee approval was obtained at the beginning of the study. The study was carried out between December 2005 and October 2007 among children attending the outpatient clinics of medical school hospital. The study encompassed 912 children (393 female, 519 male; aged 1-5 years old) who had been immunized with three doses of intramuscular recombinant hepatitis B vaccine during infancy. All of the children were born to HBsAg negative mothers and did not have any known immune system problems. Sociodemographic characteristics and passive smoking status were gathered by a questionnaire. Anthropometric measurements were taken, and a detailed physical examination was carried out for each child. Blood samples were obtained to check serum HBsAg, anti-HBs and anti-HBc levels by commercial micro-ELISA (Sanofi Diagnostics Pasteur, Sydney) method. Levels of anti-HBs &amp;#8805; 10 mIU/ml were defined as seropositivity. In seronegative children, anti-HBs levels were rechecked 4 weeks after receiving one booster dose of hepatitis B vaccine. Of the children 877 (96.2%) were found anti-HBs positive, while all of them were negative for anti-HBc or HBsAg. Of children 34.8% were 12-23 months;28.7% were 24-36 months; and 36.5% were 37-60 months-old, and anti-HBs negativity rate was higher in the older age group with a statistically significant difference (1.4%, 3.9% and 4.2%, respectively; p= 0.003). Anti-HBs antibodies were found negative in 2.8% of children who were born by vaginal route and in 5.8% of children who were born by cesarean section, the difference being statistically significant (p= 0.016). There were no significant differences between anti-HBs seropositivity and gender, working/ educational status of the mothers and the presence of smoking parents in the family (p&gt; 0.05). Logistic regression analysis indicated that the factors that affect antibody levels in vaccinated children were the duration of breastfeeding only (4.77 &plusmn; 1.53 months in anti-HBs positives and 3.69 &plusmn; 2.13 months in negatives; p= 0.008), birth weight (3328.18 &plusmn; 318 g in anti-HBs positives and 3135.27 &plusmn; 488 g in negatives; p= 0.037) and pregnancy parity (anti-HBs was negative in 3.4% of children born from mothers who had &lt; 2 parities, and 8.2% of children born from mothers who had &amp;#8805; 3 parities; p= 0.037). The remaining 35 (3.8%) children with undetectable antibody levels became seropositive after one dose of hepatitis B vaccination, with the antibody levels of &amp;#8805; 100 mIU/ml. This response underlined the presence of immune memory in vaccinated children. The results of this study indicated that almost all 1-5 years old children who had received three doses of hepatitis B vaccine during infancy were protected from hepatitis B virus infection. It was concluded that similar studies should be carried out in different settings.