İlaç uygulama hatalarında hekimlerin rolü ve yargıdaki yansımaları

Abstract

Amaç: Tıbbi uygulama hataları arasında ilaç uygulamalarındaki hatalar (İUH) önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmada yargıya yansımış tıbbi hatalar içerisindeki İUH tipleri, hata konusu ilaç grupları, hangi tıbbi durumlarda ve bölümlerde hata yapıldığının saptanması ve ülkemizdeki hukuki bakış açısının ortaya konması amaçlanmıştır. Yöntem: 2014-2016 yıllarındaki Yargıtay 12.Ceza Dairesi kararlarını içeren ve kamuya açık 203 dava dosyası özeti incelenmiş, İUH tipleri 13 gruba (öykü alma-teşhis aşamasında hatayla uygun ilacın başlanmaması, ilaç etkileşimlerinden doğan hatalar, dozlam hatası, etkisiz-yetersiz ilaç verilimi, kontrendike ilaç verilimi, gereksiz ilaç verilmesi, yazılan ilaç dışında bir ilacın verilmesi, uygulama yoluna-kurallarına uymama, ilacın yanlış hastaya verilmesi, ilacın recete yazım kurallarına uygun yazılmaması/reçetenin okunamaması sebebiyle zararın ortaya çıkması, endikasyon olduğu halde ilaç verilmemesi, aydınlatma hatası, ilaca bağlı komplikasyonun yönetilememesi) ayrılmıştır. Davalardaki ilaç grupları, dava edilen hekimlerin çalıştığı bölüm ve hastaların tıbbi durumu kaydedilmiştir. Bulgular: 55 davada ilaç uygulama hatası tespit edilmiş, en sık rastlanan hata tiplerinin öykü alma-eşhis aşamasında hata (%43,6), endikasyon olduğu halde ilaç verilmemesi (%34,5) ve etkisiz-yetersiz ilaç verilimi (%29,1) olduğu, en sık acil servislerde hata yapıldığı (%63,6) ve 43 davada hastanın eksitus olduğu görülmüştür. Uygulanmasında en çok hata yapılan ilaçların analjezikler (%34,5), antibiyotikler (%32,7) ve antiagregan/antikoagulanlar (%18,2) olduğu saptanmıştır. Sonuç: İlaç uygulama hataları en sık acil servislerde yapılmaktadır. Riskli ilaç grupları ile ilgili ek önlemler alınmalı, hekimlerin ve diğer sağlık çalışan-larının iş yükü azaltılmalı, hekimlere hastaya ayıracağı yeterli zaman, doğru tanı koyabilmesi için uygun şartlar, gerekli eğitimler ve modern yaklaşım olanakları sağlanmalıdır. İlaç uygulama hatalarının hukuki olarak ele alınmasında yeni düzenlemeler gerektiği görülmektedir.