Nöromiyelitis optika hastalarında kognitif fonksiyonların değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Nöromiyelitis optika; optik nörit ve LETM ile karakterize merkezi sinir sisteminin inflamatuar bir hastalığıdır. Kognitif fonksiyon bozukluğu, hastalığın yarattığı fiziksel özürlülükten bağımsız olarak günlük yaşam aktivitelerini, sosyal yaşamı ve iş verimini etkileyen önemli bir unsurdur. NMO hastalarında kognisyonu değerlendirmek üzere yapılan az sayıda çalışma mevcuttur. Bu nedenle Türk NMO hastalarında BRB-N, BDE ve ACE-R testleri ile kognitif durum tayini yaparak; kognitif bozukluğun sıklığı ve kognitif fonksiyon bozukluğu ile ilişkili olabilecek etkenlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Materyal ve metod: NMO tanısıyla İstanbul Bilim Üniversitesi Nöroloji Polikliniğinden takipli; takipleri sırasında BRB-N, ACE-R ve BDE testleri yapılmış olan; çalışma kriterlerine uygun 22 olgunun dosyaları etik kurul onayı alındıktan sonra retrospektif olarak değerlendirilmiştir. BRB-N testinde en az iki alt testte normatif verilere göre 5. persantilin altında olan olgularda kognitif fonksiyon bozukluğu olduğu, diğer olgularda olmadığı kabul edilmiş ve KFB sıklığı saptanmıştır. KFB olan ve olmayan gruplar yaş, cinsiyet, hastalık düzeyi, eğitim düzeyi, NMO Ig G sonucu, EDSS skoru, kranyal MRG'de lezyon olup olmamasına göre karşılaştırılmıştır. Hastaların demografik, klinik ve radyolojik verilerinin depresyonla ilişkisi değerlendirilmiştir. ACE-R testinin skorları incelenerek NMO hastalarında ACE-R testinin KFB saptamada duyarlılığı ve özgüllüğü değerlendirilmiştir. Çalışmamızda elde edilen veriler IBM SPSS Statistics 20.0 programı ile değerlendirilmiş; tüm istatistikler için anlamlılık düzeyi p?0.05 olarak kabul edilmiştir. Bulgular: Olguların yaşları 23 ile 65 arasında değişmekte olup; ortalama yaş 42,86±10,98 yıldır. Hastaların %45,5'inde (n=10) KFB; %50'sinde ise (n=11) depresyon saptanmıştır. KFB olan olgularda istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde yaşın daha yüksek olduğu, eğitim düzeyinin daha düşük olduğu, EDSS ve BDE skorlarının daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0,05). Kognisyon durumuna göre cinsiyetler arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmamıştır (p<0,05). KFB olan olguların PASAT, SPART kısa süreli bellek, SRT uzun süreli bellek, SRT kısa süreli bellek, SDMT ve sözel akıcılık skorları, KFB olmayanlara göre istatistiksel anlamlı olarak daha düşük saptanmıştır. KFB olan ve olmayan olguların SPART uzun süreli bellek skorları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmamıştır (p>0,05). Hastalarda en sık etkilenen kognitif profilin; bellek kusuru, dikkat ve yürütücü işlevlerde bozulma olduğu izlenmiştir. ACE-R testinin NMO hastalarında duyarlılığı ve özgüllüğü değerlendirildiğinde ACE-R testinin tanı değerinin istatistiksel olarak iyi seviyesinde olduğu; 82,5 kesme değerinde, %88 duyarlılık ve %75 özgüllük ile KFB saptayabileceği bulunmuştur. Sonuç: Çalışmamızda kognitif bozukluk ve depresyon NMO hastalarının yaklaşık yarısında saptanmıştır. ACE-R testinin de klinik pratikte NMO'da KFB tanısında kullanılabileceği kanısına varılmıştır. NMO hastalarında KFB ve depresyon sıklıkla eşlik eden tablolar olması nedeni ile hastaların bu yönden mutlaka değerlendirilmesi ve tedavilerinin düzenlenmesi, hastaların yaşam kalitesinin yükseltilmesi açısından büyük önem arz etmektedir.

Purpose: Neuromyelitis optica is an inflammatory disease of the central nervous system which is characterized by optic neuritis and LETM. Cognitive function impairment is an important component that has effects on social life, daily life activities and working effectivity regardless of physical disability. There are few studies on cognitive impairment in NMO patients. The purpose of this study is to assess the factors that may be related with the frequency and level of cognitive function impairment bu performing cognitive function tests like BRB-N, BDI and ACE-R in Turkish NMO patients. Material and methods: The files of 22 patients who are followed in Istanbul Bilim University neurology polyclinic with NMO suitable for study criteria and has had BDI, BRB-N and ACE-R tests while being followed are evaluated retrospectively after ethical council approval. The cases who are under 5 percentile in the normal values of BRB-N test were diagnosed with cognitive impairment, other cases were taken as not impaired and by this process, the frequency of cognitive impairment is obtained. The groups with and without cognitive impairment were compared according to age, sex, level of disease, level of education, pathologic findings on cranial MRI, NMO Ig existence and EDSS score. The relation of the clinical, radiological and demographic values and patients' depression level was evaluated. The specificity and sensitivity of ACE-R test on detecting cognitive impairment were assessed through ACE-R test results. Results in our study were evaluated with SPSS 20 statistics program and all statistic results with a p less than 0,05 were taken as significant. Results: The mean age of the patients was 42,86±10,98, changing between 23 and 65. 45,5% (n=10) of the patients had cognitive impairment and 50% (n=11) had depression. The group with cognitive impairment had significantly older age, lower educational status, higher EDSS and BDI scores (p<0,05). Gender was not a affecting factor on cognitive function. Patients with cognitive impairment had significantly lower PASAT, SPART short term memory, SRT long term memory, SRT short term memory, SDMT and verbal fluency scores than non cognitive impairment group. SPART long term memory scores did not show significant difference between groups (p>0,05). The mostly affected cognitive profile was found to be memory impairment, attention and processing dysfunction. When the specificity and sensitivity of ACE-R test on NMO patients were evaluated, diagnostic level of the test was found to be statistically good since it can detect cognitive impairment with a sensitivity of 88% and specificity of 75% on a cut off level of 82,5. Conclusion: In our study, approximately half of the patients had depression or cognitive impairment. It has been concluded that ACE-R test can be used to detect cognitive impairment in NMO patients. Since cognitive impairment and depression are frequent in NMO patients, for their quality of life, it is important for the patients to be assessed on these aspects of the disease.