Hematopoietik kök hücre transplantasyonu uygulanan hastaların yaşam kalitesi ve bakım gereksinimlerinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışma hematopoietik kök hücre transplantasyonu uygulanan yetişkin hastaların transplantasyon sonrası dönemde yaşam kalitesi ve bakım gereksinimlerinin değerlendirilmesi amacıyla tanımlayıcı nitelikte planlandı. Araştırma örneklemini bir vakıf üniversite hastanesinde hematopoietik kök hücre transplantasyonu yapılan 100 hasta oluşturdu. Yaşam kalitesi Kanser Tedavisi Fonksiyonel Değerlendirme Ölçeği-Kemik İliği Transplantasyonu (Functional Assessment of Cancer Therapy-Bone Marrow Transplant– [FACT-BMT], 4.Versiyon) değerlendirildi. Örneklemin %54’ü erkek ve %37'si ilköğretim mezunudur. Cinsel fonksiyonlarda azalma, saç dökülmesi, tat kaybı, iştahsızlık ve uyku düzensizliği en sık gözlenen semptomlar iken, sırasıyla baş dönmesi, kaşıntı ve konstipasyonun ise en az görülen semptomlar olduğu belirlendi. FACT-BMT toplam ölçek puanı (81,38±21,91) hastaların yaşam kalitesinin orta düzeyde etkilendiğini işaret etmektedir. Hematopoietik kök hücre transplantasyonu uygulanan hastalarda en az düzeyde etkilenen yaşam kalitesi alanının Sosyal Yaşam ve Aile Durumu alt boyutu (20,81±4,26) olduğu belirlendi. Faaliyet Durumu (13,95±4,61), Duygusal Durum (12,70±6,41) ve Bedeni Durum alt boyutlarının (12,13±6,88) en olumsuz etkilenen yaşam kalitesi alanı olduğu saptandı. Serbest meslek sahibi olan, sağlık durumunu kötü olarak nitelendiren, transplantasyon sonrası akut dönemde olan ve transplantasyon sonrası herhangi bir nedenle hastaneye yatış öyküsü olan hastalarda yaşam kalitesinin daha olumsuz etkilendiği belirlendi (p<0,05). Araştırma bulguları doğrultusunda, yaşam kalitesindeki olası olumsuz etkilenmeler yönünden hastaların yakından izlenmesi, semptom kontrolüne yönelik hemşirelik girişimleri ve eğitimin planlanması, fonksiyonel durumun geliştirilmesi ve desteklenmesi, transplantasyon sürecinde duygusal destek verilmesi ve boş zamanlarının etkin şekilde değerlendirmesi için teşvik edilmesi, sosyal izolasyonu önlemek amacıyla nötropenik süreçte ve taburculuk sonrası hastaların aile ve arkadaşlar ile telefon gibi alternatif iletişim cihazlarıyla iletişiminin sürdürülmesi önerilmektedir

This study was plannedin descriptive term to assess the quality of life and care needs of adult patients after hematopoietic stem cell transplantation performed. The sample of the research consists of 100 patients with hematopoietic stem cell transplantation in a foundation university hospital. Quality of Life was assessed by using Functional Assessment of Cancer Therapy-Bone Marrow Transplant Scale [FACT-BMT] (4th Version). More than half (54%) of the sample was male and 37% were primary school graduates. While decrease in sexual functions, loss of hair, loss of taste, loss of appetite and sleep disturbances were the most common symptoms, dizziness, itching and constipation were found to be the least common symptoms, respectively. FACT-BMT scale total score (81.38±21.91) suggests that the quality of life of patients were affected at moderate level. Social/Family Well-Being subscale of quality of life of patients undergoing hematopoietic stem cell transplantation were the least negatively affected dimension (20.81±4.26). Functional Well-Being (13.95±4.61), Emotional Well-Being (12.70±6.41) and Physical Well-Being (12.13±6.88) subscales were most adversely affected quality of life dimensions. The quality of life of self-employed patients, patienst who described their health as poor, and patients with the history of hospitalization in the acute phase of transplantation was affected more negatively (p<0.05). In accordance with research findings, it is recommended to assess the patients for possible negative effects on the quality of life, to develop nursing care interventions and education program for symptom management, and improve and support of the functional status and to provide emotional support during the transplantation process. It is also advised to enable the effecitve communication of patients with their family and friends using alternative communication devices such as phones in order to avoid social isolation during neutropenic process and after discharge, and encourage patients for developing effective leisure time activities.